مجید رجبی معمار مدت ۲ سال است که به سمت مدیرعاملی خانه هنرمندان ایران به عنوان یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی هنری پایتخت منصوب شده است. این مجموعه با دارا بودن گالری های متعدد، سالن های نمایش تئاتر، فضای فروشگاهی، رستوران و کافی شاپ، سالن های نمایش فیلم و برگزاری نشست های تخصصی و… ظرفیت قابل اعتنایی است که مدیریت آن را هم حساس و مهم می کند.
محوطه پارک هنرمندان نیز به نوعی به این مجموعه پیوستگی دارد که این موضوع از یک سو ظرفیت محسوب می شود و از سوی دیگر به دلیل یکسان نبودن مدیریت خانه و پارک مشکلاتی را ایجاد می کند.
در گفتگویی مشروح با رجبی معمار درباره خانه هنرمندان ایران و برنامه‌های سال ۹۷ این مرکز به گفتگو نشستیم که مشروح گفتگو به قرار زیر است:
* شما در مقاطع مختلف نظرهای متفاوتی درباره اقتصاد هنر داشته اید مثلا در آخرین نشست خبری تان تاکید کردید که معتقد به اقتصاد هنر نیستید. چرا با اقتصاد هنر موافق نیستید آن هم در شرایطی که در خانه هنرمندان نیز بازارهای هنری دایر می شود؟
– برخی از سازمان ها، بانک ها و موسسات اقتصادی کشور بر اساس توصیه های اقتصادی قرار بوده بخشی از درآمد خود را برای خرید آثار هنری اختصاص دهند تا هم از هنرمندان حمایت شده باشد و هم آن آثار به عنوان گنجینه بماند. الان اقبال در این موسسات و بانک ها برای خرید آثار هنری بسیار کاهش یافته است چون اولویت شان حل مسایل اقتصادی و مالی و ریالی خودشان است بنابراین با توجه به شرایط عمومی که در کشور وجود دارد و در سال های گذشته نیز وجود داشته و رو به تضاید و تشدید هم بوده است، اگر عده‌ای بخواهند بر خرید آثار هنری تاکید کنند مصداقش آن مَثَل می شود که اگر مردم نان برای خوردن ندارند، کیک بخورند! در حالی که یک مسئول توصیه هایی نمی کند که در تاریخ به او بخندند.
اقبال در این موسسات و بانک ها برای خرید آثار هنری بسیار کاهش یافته است چون اولویت شان حل مسایل اقتصادی و مالی و ریالی خودشان است*اگر قرار باشد بنگاه های اقتصادی را که انباشت سرمایه نیز نزد آنهاست با این توصیفی که شما ارایه دادید از چرخه خارج کنیم، چه نهادی باید از هنر حمایت اقتصادی کند؟
-باید بودجه بیشتری در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش هنری آن قرار گیرد تا از گروه های هنری و هنرمندان با خرید آثار هنری آنها حمایت شود. به نظر من دولت و نهادهای فرهنگی کشور باید در اقتصاد هنر فعال باشند و بخشی از بودجه‌های کلان خود را به این موضوع اختصاص دهند نه اینکه شاهد کمترین کمک به انجمن های تخصصی تجسمی کشور باشیم حتی گاهی سرمایه های دولتی که در این زمینه اختصاص می یابد در یک حراجی ویژه که دست بسیاری از هنرمندان هم به آن نمی رسد، صرف می شود و یک اثر حدود ۲ میلیاردی را خریداری می کنند و مایه بهت و حیرت می شوند.
به نظر من راه انداختن بحث اقتصاد هنر بیشتر توجیهی برای شانه خالی کردن مسئولان و نهادها از مسئولیت شان شده است.
* با وجود این مسایل، در نظر دارید در سال ۹۷ بازارهای هنری را در خانه هنرمندان برگزار کنید؟
– اول اینکه خانه هنرمندان تمامی خدمات و فضایی که در اختیار انجمن های تجسمی کشور قرار داده کاملا رایگان بوده است و دوم اینکه در زمینه فروش آثار آنها تبلیغ بسیار کردیم و سوم اینکه بخش عمده فروش آثار را مستقیم به هنرمند اختصاص دادیم و درصد جزیی به انجمن مربوطه و خانه هنرمندان اختصاص می‌یابد. در این ارتباط ما در سال ۹۶ در مردادماه و اسفندماه دو بازار هنری داشتیم که آثار هنرمندان با قیمت واحد برای فروش عرضه شد.
در سال ۹۷ برای اینکه در این مورد کمک بیشتری به انجمن ها کنیم، تصمیم جدی داریم که یکی از گالری‌های اصلی را به صورت دایمی به عنوان گالری فروش آثار تجسمی قرار دهیم و این گالری در تمام مدت سال در اختیار هنرمندان قرار می گیرد. در این ارتباط ما حتی در ایام تعطیلات نوروزی که برای اولین بار خانه هنرمندان باز است، گالری ها را در اختیار انجمن های تجسمی قرار دادیم تا آثار به نمایش گذشتنه آنها قیمت گذاری شود و به فروش رود.
* کدام گالری را برای این منظور در نظر گرفته اید؟ زمان دقیق آغاز به کار این گالری چه تاریخی است؟
– هنوز برای تعیین گالری به توافق نرسیده ایم. دوستانی معتقدند بزرگترین گالری یعنی مرتضی ممیز را به این کار اختصاص دهیم اما من با توجه به اینکه در مقابل برنامه های انجمن های هنری و برنامه های روتین سالانه متعهد هستیم و گالری ممیز بزرگترین ظرفیت خانه هنرمندان ایران نیز به حساب می آید، با انتخاب یکی از گالری های چهارفصل موافقم که ممکن است گالری بهار را به این کار اختصاص دهیم تا با بهار هم شروع کنیم.
* عرضه آثار هنری در این گالری به چه نحوی است؟ آیا فقط آثار گروهی از هنرمندان برای فروش گذاشته می‌شود؟
– ما از هنر و اثر هنری ای که قابل عرضه باشد استقبال می کنیم، حتی برخی آثار استادان و هنرمندان پیشکسوت یا مرحوم را با همکاری خانواده هایشان عرضه می کنیم. ممکن است عرضه آثار هنری به صورت گروهی باشد و در مواقعی نیز آثار یک هنرمند را عرضه کنیم اما غالباً عرضه آثار به صورت جمعی خواهد بود.
* آثار گنجینه خانه هنرمندان شامل چند اثر است و چقدر برای بیشتر شدن آنها هزینه کرده اید؟
– گنجینه خانه هنرمندان قابل قیاس با گنجینه موزه ملک یا موزه هنرهای معاصر تهران نیست چون خانه هنرمندان پول هنگفتی برای خرید آثار نداشته است. مجموع آثار گنجینه خانه هنرمندان به ۵۰ اثر می رسد و البته نزدیک به ۱۵۰ اثر امانی هم از هنرمندان در اختیار داریم که در طول سال آنها را در گالری ها و راهروهای خانه برای فروش عرضه می کنیم و بخش عمده این مبلغ به هنرمندان اختصاص پیدا می کند.
مجسمه های محوطه بیرونی خانه هنرمندان ایران نیز شامل این آثار هستند؟
– خیر، مجسمه هایی که در بوستان خانه هنرمندان ایران نصب شده اند، متعلق به سازمان زیباسازی شهرداری تهران است که توسط آنها از هنرمندان خریداری و به نام هنرمند مربوطه نصب شده است. دو مجسمه اسب فلزی که در ورودی اصلی داخلی خانه هنرمندان ایران نصب شده اند، متعلق به مرحوم ژازه تباتبایی است که اینها هم توسط زیباسازی شهرداری تهران در دهه ۸۰ خریداری شده اند.
* شما مجموعه شخصی هنری دارید؟
– من از قدیم به آثار هنری علاقه داشتم اما به سیاه بازاری که برخی آن را ایجاد می کنند، علاقه ندارم. البته بحث فروش آثار شاخص هنری در همه دنیا وجود دارد که غالباً مربوط به سرمایه دارانی است که یا علاقه به آثار هنری دارند یا برای بیزنس خود این کار را انجام می دهند که این کار من نیست و آثار هنری ای که من خریداری می کنم بیشتر برای علایق شخصی و مصارف خانگی یا برای هدیه به دوستان است.
* نمایشگر ضلع جنوب شرقی خانه هنرمندان به واقع وصله ناجور آن بخش بوستان هنرمندان و خانه هنرمندان است. آیا نصب این نمایشگر تحمیلی بوده است؟ درآمد حاصل از پخش تبلیغات در این نمایشگر چقدر است و آیا سهمی به خانه هنرمندان می رسد؟
– پنج سال قبل سازمان زیباسازی این نمایشگر را نصب کرد و تمام اختیارات آن با خانه هنرمندان ایران است ولی کمترین حجم در حدود یک درصد نمایش‌های آن مربوط به تبلیغات تجاری است و بیشتر اوقات در حال پخش تیزر نمایش‌ها، وله های مناسبتی خانه هنرمندان ایران است. علاوه بر این تمامی فینال مسابقات ورزشی که ایران در آن حضور دارد و مسابقات مهم فوتبال و والیبال را از این نمایشگر به صورت زنده پخش می کنیم.
در نظر داریم که یک نمایشگر دیگر هم پشت ساختمان خانه هنرمندان ایران نصب کنیم و در نظر داریم که درهای شمالی ساختمان اصلی خانه هنرمندان ایران به سمت بوستان نیز باز شود تا از آن فضا نیز به عنوان محیطی هنری استفاده کنیم.
درباره بخش دیگر پرسش تان هم باید بگویم این نمایشگر درآمدزایی جدی برای خانه هنرمندان نداشته و تاکنون چند مورد معدود آگهی تجاری قبول کرده ایم ولی مانعی برای گرفتن آگهی نداریم و در نظر داریم وقتی استفاده از نمایشگر توسعه پیدا کرد، تبلیغات موسسات مختلف را قبول کنیم.
* با توجه به اینکه سال هاست از ساختمان خانه هنرمندان ایران استفاده و به طبقات فوقانی و پشت بام نیز یک رستوران و سالن نمایش اضافه شده است، آیا این بنا نیاز به بازسازی ندارد؟ مبادا مساله رسیدگی به ساختمان خانه هنرمندان به جایی برسد که مساله ساختمان تئاترشهر رسیده است.
– این ساختمان بر اساس اطلاعات من متعلق به سال ۱۳۲۵ یعنی حدود ۷۰ سال قبل است و از ابتدا دو طبقه برای مصارف اداری طراحی و ساخته شده است. این ساختمان سال ها در اختیار یکی از مراکز مهندسی ارتش بود و حدود ۳۰ نفر در این ساختمان تردد داشتند. در دهه ۷۰ این زمین تبدیل به بوستان و از سال ۷۸ این ساختمان تبدیل به خانه هنرمندان ایران می شود. ناگهان این ساختمان با رفت و آمد صدها نفر و در برخی ایام با رفت و آمد هزارها نفر مواجه می شود که از این بابت جای نگرانی وجود دارد. سوابق ساختمان را بررسی کردیم تا از استحکام آن مطمئن شویم و تا حدی این کار انجام شده است اما استحکام‌بخش اساسی بنا منوط به تعطیلی یک ساله خانه است که برای ما امکان پذیر نیست بنابراین به این نتیجه رسیدیم و دستورات آن را از شهرداری گرفتیم تا پس از دریافت بودجه لازم، از اوایل سال ۹۷ کار استحکام بخشی این بنا را آغاز کنیم.
سالن استاد انتظامی از لحاظ سازه بسیار سبک است و چون در وسط پشت بام قرار دارد فشار اضافه ای برای سقف ندارد، اما علیرغم اینکه به شدت در مضیقه مالی هستیم، رستوران ایتالیایی روی پشت بام خانه هنرمندان را تعطیل خواهیم کرد تا کمی از بار ساکن روی سقف کم شود. از سقف دو طرف بارها را کم کرده ایم و با گروه مهندسی متخصص نیز مشورت گرفتیم تا بدون تعطیلی خانه هنرمندان، ترمیم و بازسازی صورت گیرد.
