موضع یک مسئول درباره حذفیات کتابهای درسی
یک مسئول در تألیف کتابهای درسی ادبیات با دفاع از حذفیات این کتابها، در عین حال این کتابها را خالی از اشکال نمیداند و میگوید: بهخاطر سرعت در تالیف کتابهای درسی و بدون اجرای آزمایشی، کتابهای درسی حتما نقاط منفیای دارند.
معصومه نجفی پازوکی، سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی و مؤلف کتابهای درسی، در گفتوگو با ایسنا، در پی انتشار فهرستی با عنوان «حذفیات کتابهای درسی ادبیات فارسی» که در فضای مجازی دست به دست میشود که از حذف شعرها و داستانهایی از ادبیات معاصر و کلاسیک و جایگزین کردن متنهایی دیگر حکایت دارد و البته سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در واکنشی اعلام کرد در سه سال گذشته متنی از کتابها حذف نشده اظهار کرد: کتابهای دوره متوسطه تقریباً ۲۰ سال پیش تالیف شده بودند. وضعیت کتابها به این صورت بوده که ما یک کتاب فارسی برای اول متوسطه، یکی برای دوم متوسطه، دو کتاب برای سوم متوسطه (برای رشتههای عمومی و علوم انسانی) و یکی هم برای پیشدانشگاهی داشتیم. در واقع ما پنج کتاب ادبیات در دوره متوسطه داشتیم که معمولا هر کدام ۲۴ درس داشتند. حالا پنج کتاب با ۲۴ درس به سه کتاب با ۱۶ درس تبدیل شده است. با توجه به تغییر نظام آموزشی، این تغییرات در کتابها اعمال شده است.
او با بیان اینکه این تغییرات برای پنج سال پیش است، افزود: مطالب این درسها متناسب با اسناد بالادستی که شامل سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی بوده، تغییر کرده و بر اساس این سند سرفصلها تعیین شده است. همکاران شورای برنامهریزی بر اساس این سرفصلها تصمیم گرفتند چه متنهایی را برای کتابهای درسی انتخاب کنند یا چه درسهایی نباید انتخاب شوند. سند برنامه درسی ملی به صراحت توضیح میدهد که بچهها بعد از ۱۲ سال درس خواندن باید رابطه با خود، رابطه با خلق، رابطه با خلقت و محیط زیست و رابطه با خدا را یاد بگیرند تا بتوانند در کنار هم با آرامش زندگی کنند. زمانی که در برنامهریزی درسی ملی یک هدف مطرح میشود، سرفصلهایی تعریف میشود، در حالی که در کتابهای قبلی این سرفصلها وجود نداشته است و بعد متناسب با سرفصلها متنها انتخاب میشوند. در کتابهای درسی متوسطه ما هشت سرفصل مانند ادبیات جهان، ادبیات حماسی، ادبیات تعلیمی، ادبیات پایداری و ادبیات معاصر داریم. متناسب با این سرفصلها و ظرفیت محتواییای که کوچک شده از کتابهای قبلی متونی انتخاب شده و یکسری از متون نیز از آن کتابها انتخاب نشده و متون دیگری متناسب با سرفصلها انتخاب شدهاند. مثلاً شعری از استاد شفیعی کدکنی (به کجا چنین شتابان) در کتاب قبلی وجود داشته که آن را حذف کرده و شعر دیگری را بر اساس سرفصلی که داشتیم انتخاب کردهایم. این روند کلی تولید محتوای کتابها بوده است.
نجفی پازوکی با بیان اینکه شرایط تألیف تعیینکننده حذف یا آمدن متنی در کتاب درسی است، خاطرنشان کرد: بخشی از شرایط تألیف متناسب با اسناد بالادستی و بخشی دیگر هم متناسب با مقتضیات زمان است. عوامل متعددی در تألیف کتابهای درسی نقش دارند. این تغییرات هم متناسب با تغییر نظام درسی بوده است. سه سال است که این کتابها وارد دبیرستان شده و چند سالی از این ماجرا میگذرد. تاکنون هم کسی چیزی نگفته است. یکدفعه امسال این موضوع برجسته شده است. حذفیات منتشرشده برای یک کتاب نیست، ممکن است یکی از متنها در کتاب فارسی ۱ بوده و دیگری در فارسی ۲ یا در فارسی پیشدانشگاهی که ما الان پیشدانشگاهی نداریم. مثلاً داستان «حلاج» در پیشدانشگاهی بوده که الان پیشدانشگاهی نداریم. حالا با این ماجرا مواجه شدهایم که به یک جریان تبدیل شده و جای تأمل بسیار دارد.