جواد نوفرستی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد روز به نقل از اقتصادی ایلنا، درباره احیای کارت سوخت اظهار داشت: اهمیت این موضوع از این جهت است که در 6 ماه گذشته روزانه به طور میانگین 13 میلیون لیتر قاچاق بنزین داشتیم که 2 میلیارد دلار به اقتصاد کشور ضرر زد.

وی با بیان اینکه قاچاق به دلیل جذابیت سود داخلی و خارجی اتفاق می‌افتد، افزود: با آمار متقن می‌توان گفت قارچاق از سال 95 رشد پیدا کرده و هیچ‌وقت هم صفر نشده است سال 93 و 94 رشد مصرف بنزین در  هر کدام به ترتیب 1.6 و  2 درصد بود. وزیر نفت به استناد همین آمار رشد زیر 2 درصد اعلام کرد” مردم ارزش بنزین را درک کرده‌اند”.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه رشد 2 درصد با توجه به افزایش تولید خودرو، تعداد سفرها و خانوار منطقی بود، تصریح کرد: سال 93 و 94 مصرف بنزین 70 و 72 میلیون لیتری دلیلی برای حذف کارت سوخت شد بنابراین بر فرض اینکه همان روند ادامه پیدا می‌کرد حذف کارت درست بود.

وی با بیان اینکه تا سال 94 رقم قاچاق تقریبا صفر بود، بیان کرد: از سال 86 که سامانه کارت سوخت ایجاد شد، در اولین سال، مصرف روزانه  10 میلیون لیتر کم شد، یعنی فروش بنزین در سال 85، 73 میلیون لیتر بود با سامانه کارت سوخت که در کنار آن سی.ان.جی هم توسعه پیدا کرده بود به 72 میلیون لیتر در سال 94 رسید و این برد بزرگی برای نظام، حاکمیت و دولت بود این در حالی است که در سال به طور میانگین یک میلیون خودرو و چند صد هزار موتورسیکلت هم  اضافه شده بود، ولی مصرف بنزین بعد از 10 سال همان عدد قبلی بود، در سال 94 بنزین تک نرخی شد و زمزمه‌های حذف کارت سوخت پیچید و پیش بینی افزایش قاچاق هم نتیجه آن بود.

قیمت بنزین از فوب خلیج فارس کمتر بود

نوفرستی درباره اینکه چرا مصرف بنزین در سال 93 و 94 زیر دو درصد بود، توضیح داد: این موضوع علت داخلی نداشت. سقوط قیمت جهانی نفت و در نتیجه بنزین بود، قیمت بنزین داخل کشور به فوب خلیج فارس و کشورهای همسایه نزدیک بود و جذابیتی برای قاچاق وجود نداشت، سال 94 که قیمت بنزین در ایران 1000 تومان بود در مقطع کوتاهی حتی بنزین فوب خلیج فارس زیر 1000 تومان شده بود، تا جایی که حتی می‌گفتند اگر مبنا هدفمندی است باید نرخ بنزین کم شود، بنابراین با این نرخ بنزین قاچاق معنا نداشت.

وی ادامه داد: حذف کارت سوخت، تک نرخی کردن و کم شدن نظارت‌ها باعث شد که افزایش فروش داخل شامل مصرف داخلی باضافه قاچاق، رشد زیر 2 درصدی سالهای 93 و 94 را در سال‌های 95، 96 و 97 به سمت سیر صعودی سوق دهد. به طوری که سال 95 ، 5 درصد، سال 96، 8 درصد و سال 97 به 11 درصد رسید، شک نداریم که رشد مصرف مازاد بر 2 درصد، قاچاق است. اگر همان رشد 2 درصدی ادامه پیدا می‌کرد به 77 یا 78 میلیون لیتر می‌رسیدیم اما وقتی یکباره 13 میلیون مصرف اضافه می‌شود و رقم مصرف به 91 میلیون می‌رسد یعنی قاچاق رخ داده است و اگر می‌بینیم امسال موضوع قاچاق دیده شد به خاطر جهش نرخ ارز بود، نه اینکه فکر کنیم سالهای قبل قاچاقی در کار نبود که در این صورت سر خودمان را کلاه گذاشته‌ایم.

کارت سوخت هم مشتری و هم جایگاه دار را پایش می‌کند

وی با بیان اینکه بی‌شک بخشی از  رقم 85 تا 90 میلیونی مصرف سوخت از تابستان 95 قاچاق است، در مورد راهکارهای جلوگیری از قاچاق خاطرنشان کرد: اکنون جامعه کشش افزایش قیمت را ندارد اما با احیای کارت سوخت که می‌تواند با استفاده از کارت هوشمند سوخت، کارت ملی و کارت بانکی باشد،حداقل در کوتاه مدت به مردم بگوییم موظف هستند با کارت سوخت خودشان سوختگیری کنند و قیمت را هم تغییر نمی‌دهیم، دو نرخی هم نمی‌شود اما مردم متوجه می‌شوند که پایش می‌شوند و اگر مصرف‌شان از حدی بالاتر برود، مشخص می‌شود.

نوفرستی درباره نظارت پذیری بعد از جایگاه نیز گفت:  وقتی جایگاه دار می‌بیند ریز فروش کارت افراد در سامانه آنلاین پایش و ثبت می‌شود دیگر امکان اینکه وسط راه مسیر کامیون تغییر و به سمت قاچاق برود، میسر نیست.

سال 85 تریلی تریلی قاچاق می‌شد

وی ادامه داد: در سال 85، حداقل 10 میلیون قاچاق وجود داشت، اینگونه نبود که مردم از جایگاه بنزین بگیرند و لب مرز قاچاق کنند، اگر سامانه نظارتی نباشد و جایگاه‌دار موظف به ارائه گزارش نباشد، تریلی‌تریلی و تانکر‌تانکر قاچاق می‌شود، قبل از سال 86 در سیستان و بلوچستان قبل از اینکه کارت سوخت احیا شود بنزین کوپنی بود اما قاچاق وجود داشت تانکر به مقصد فرستاده می‌شد ولی میانه راه مسیر را عوض می‌کرد.

این استاد دانشگاه در ادامه تاکید کرد: شک نکنیم حال از اولین روز احیای سامانه کارت سوخت  فروش روزانه بنزین 10 میلیون کم می‌شود و این میزان در اختیار دولت است که به جای قاچاق‌چیان خودش صادر کند و به کسری بودجه و اقشار محروم کمک کند.

وی گفت: تا به بحران نرسیم فکری نمی‌کنیم، قطعا مقصر این حجم از قاچاق وزارت نفت نیست سازمان‌های نظارتی زیادی داریم که باید کنترل داشته باشند، مسیر از مبدا تا مقصد مشخص است، تانکرها باید پلیس راه و بازرسی را رد کنند.

چرا دادن یارانه مصیبت عظمی است و قاچاق سرمایه مردم نه؟

نوفرستی با بیان اینکه سود قاچاق بنزین با فرض 13 میلیون لیتر در ماه، بالاتر از یارانه نقدی است که دولت به 75 میلیون لیتر ایران می‌دهد، اظهار داشت:  وزیر اقتصاد گفته بود شب واریز یارانه‌ها (3800 میلیارد تومان) مصیبت عظمی است حال چطور قاچاق را مصیبت عظمی نمی‌دانیم؟ در حالی که سود آن فقط به جیب چند صد هزار نفری می‌رود که باند هستند و  در مراکز تصمیم‌گیری هم نفوذ و دست دارند!

وی با بیان اینکه احیای کارت سوخت تصمیم درستی بود که اتخاذ شد، یادآور شد: البته در شرایط کنونی جامعه تحمل شوک قیمتی را ندارد چون افزایش قیمت قطعا تورم زا است.

خودروداران 18 برابر بقیه یارانه می‌گیرند

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: حال کارت سوخت احیا شده اما عدالت برقرار نشده زیرا هرکس خودرو و وسیله نقلیه دارد از یارانه پنهان استفاده می‌کند، طبق محاسبات یارانه پنهان بنزین دهک دهم درآمدی  18 برابر یارانه پنهانی است که دهک اول دارد و این عین بی عدالتی است.

وی در ادامه بیان کرد: اکنون گزینه اول روی میز؛ قاچاق است، در کنار آن شرایط جامعه را نیز درک کرده‌ایم یعنی نمی‌توانیم افزایش قیمت داشته باشیم، این را هم می‌دانیم که روی بنزین یارانه می‌دهیم، فقط با نظارت می‌خواهیم جلوی قاچاق را بگیریم، بدون تردید با تجربه سال 86 از روز اولی که کارت اجباری شود با نظارتی که بر قبل از جایگاه اثر می‌گذارد رقم 91 میلیونی بنزین به زیر 80 میلیون لیتر می‌رسد و این موفقیت بزرگی است.

راهکاری برای دولت که عدالت را رعایت کند و مقروض نباشد

نوفرستی گفت: موضوع عدالت مهم است،  90 میلیون لیتر مصرف روزانه بنزین ضربدر 5 هزار تومان یارانه پنهان را می‌توانیم به جای 1000 تومان حداقل 65 سنت که با دلار 9 هزار تومانی 6 هزار تومان برای هر لیتر می‌شود به کشورهای همسایه بفروشیم. در حالی که اکنون نصیب افرادی که خودرو داشته، به خصوص کسانی که پرمصرف‌ترند، می‌شود و دولت به دلیل کسری بودجه و ابر تورم مجبور است استقراض کند.

کارت انرژی؛ بهترین راهکار

وی در ادامه تاکید کرد: در شرایط رکود تورمی بهترین تصمیم راه اندازی کارت انرژی یعنی کارت سهمیه شهروندی است که به همه ایرانیان تعلق می‌گیرد و لازمه آن این است سهمیه به نرخ آزاد شناور در اختیار همه  قرار گیرد، این موضوع قاچاق را حل می‌کند و بی‌عدالتی در توزیع یارانه پنهان را هم از بین خواهد برد. کما اینکه اکنون مردم حق دارند بپرسند چرا از سال 85 تاکنون یارانه 45 هزار و 500 تومانی افزایش پیدا نکرده است؟ دلیل این است که رقم تعیین شده مبنای خاصی ندارد.

به هر ایرانی 150 هزار تومان یارانه بنزین بدهند

این کارشناس ارشد حوزه انرژی توضیح داد: اگر نرخ بنزین را 5 هزار تومان تعیین کنند و به هر فرد در ماه حدود 25 لیتر سهمیه بنزین داده شود، هر ایرانی ماهانه 150 هزار تومان یارانه بنزین دریافت می‌کند و همه از آن برخوردار می‌شوند، می‌توانند از کارت خود بنزین دریافت کنند و یا با مترو و وسیله نقلیه عمومی تردد کنند و مانده بنزین کارت هم در اختیار خودشان باشد. اگر نرخ شناور باشد، قیمت بنزین و دلار در منطقه بالا یا پایین برود در ایران نیز تغییر می‌کند.

نوفرستی بیان کرد: قطعا افزایش نرخ بنزین اثر تورمی دارد اما از تورمی که الان به خاطر کسری بودجه در راه است و فشار هزینه‌ای دولت که مجبور است استقراض کرده و پایه پولی و نقدینگی را افزایش دهد، کمتر است.

سی.ان.جی پرطرفدار می‌شود

وی گفت: برای اینکه مسافرکش‌ها و حمل وانت‌بارها بهانه‌ای برای افزایش قیمت نداشته باشند باید با شفاف‌سازی افزایش جزئی در کرایه‌ها اعمال کنیم ضمن اینکه بالای 90 درصد تاکسی‌ها و وانت‌بارها دوگانه سوز بوده و سوخت ارزان سی.ان.جی را دارند. امروز هر متر مکعب سی.ان.جی معادل یک لیتر بنزین و با نرخ 500 تومان است، توصیه این است که با اصلاح قیمت بنزین برای مدیریت کرایه‌ها نرخ سی.ان.جی را تغییر ندهیم و به این ترتیب بخش عمده‌ای از خودروهای شخصی به سمت دوگانه سوز شدن می‌روند و این برای کاهش مصرف بنزین کمک خواهد کرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: ما به عنوان دومین کشور دارنده ذخایر گازی امکان زیادی برای صادرات آن نداریم بنابراین مصرف داخلی آن مزیت است هر چه دولت کاری کند مصرف بنزین کم و مصرف سی.ان.جی زیاد شود برای دولت 10 برابر سود دارد. امروز 20 میلیون متر مکعب سی.ان.جی در شبکه حمل و نقل مصرف می‌کنیم که از سال 90 روی همین عدد مانده و طرحی هم برای آن نداشته‌ایم، اگر حتی 10 میلیون لیتر بنزین با 10 میلیون متر مکعب سی.ان.جی جایگزین شود تمام این منافع به کسری بودجه کمک می‌کند و منبع درآمدی در این شرایط تحریم خواهد بود.