از «رنج باغدار» تا «گنج دلال»/ کی بود، کی بود؟ من نبودم!
داستان این روزهای گرانی میوه داستان «کی بود، کی بود؟ من نبودم!» است، افزایش بی رویه قیمت میوه در بازار و تنگی دست باغدار بی اختیار ذهن‌ها را متوجه واسطه‌ها می‌کند، دلالانی که نابرده رنج، گنج می‌یابند و تولیدکننده و مصرف‌کننده ناراضی از قیمت‌ها به ناچار به این شرایط تن داده‌‌‌اند.
به گزارش اقتصاد روز؛ این روزها می‌توان باغداری را دید که صبح تا غروب میان درخت‌ها و عرق جبین می‌ریزد و قد و بالای نهال‌ها را به امید اینکه محصولی پرثمر دهد، ورانداز می‌کند. آب را روان می‌دهد و گاهی تنه درختان را نوازش می‌کند، دیگر هر کدام از آنها تنها چوب و برگ نیستند، بلکه به مثابه فرزندانی برای باغبان می‌مانند که باید از محصول آن بهره ببرد و به تماشایش بنشیند.
رنج‌ها بر او گذشته است که درختی تنومند بارور شود، اما درست در لحظه‌ای که این داستان شیرین باید به خوبی تمام شود، تراژدی رخ می‌دهد. درختان محصولات خود را جواب کردند و باید روانه بازار شوند در همین حین سر و کله خریداران (بخوانید دلالان) پیدا می‌شود و با قیمتی که می‌گویند، آب سردی بر سر باغدار می‌ریزند البته اینجا پایان ماجرا نیست، کافیست باغبان محصول زحماتش را در بازار ببیند که به چندین برابر قیمت عرضه می‌شود، رنج را او برده و گنج نصیب فرد دیگری می‌شود، اما آن فرد کیست؟ سوالی که پاسخ دادن به آن کاری ساده و آسان نخواهد بود.
پای صحبت دست‌اندرکاران که می‌نشینی هم نمی‌دانند دقیقا این دلال که می‌گویند، کیست! ماجرای باغدار و دلال این شعر کهن فارسی را دگرگون کرده چنان که چند صباحی است «نابرده رنج گنج میسر می‌شود»!.
«پول» محصول باغدار را می‌خرد
یک کشاورز پیشکوست و موفق همدانی در پاسخ به چرایی گرانی قیمت میوه گفت: داستان امروز قیمت میوه همان داستان قدیمی «کی بود کی بود؟ من نبودم!» است اگرچه در روزهای نزدیک به عید زمان مناسبی برای این طرح مسئله نیست.
ابوالقاسم سوزنچی با بیان اینکه اقتصاد کشور به غیر از مسئله تحریم‌ها با مقررات اشتباه که توسط کارشناسان غیر کارشناس وضع شده دچار تحریم داخلی است افزود: در هیچ کجای دنیا برای میوه نرخ تعیین نمی‌کنند و قیمت میوه بر اساس نظام عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه پول محصول باغدار را از سر زمین خریداری می‌کند و هیچ ارگانی این روند را کنترل نمی‌کند تصریح کرد: متاسفانه اقتصاد کشاورز فنا شده است.
این کشاورز همدانی به فعالیت حساب و کتاب شده واسطه‌ها در سراسر دنیا اشاره کرد و یادآور شد: متاسفانه در ایران واسطه‌ها بی حساب و کتاب فعالیت می‌کنند و هر روز شاهد بیشتر شدن واسطه‌گری هستیم.
وی خاطرنشان کرد: یک زمان برای نرخ میوه پیشنهادی ارائه دادم به این ترتیب که روزانه در برنامه‌های صبحگاهی رادیو و تلویزیون از میدان بار نرخ توزیع میوه و سبزیجات اعلام شود که مردم در جریان نرخ این اقلام باشند اما مورد توجه و استقبال قرار نگرفت.
فروش محصولات از روی اجبار
عضو هیأت مدیره اتحادیه باغداران ایران در این باره گفت: اکثراً واسطه‌گران محصول را از باغدار خریداری و با قیمت خودشان به بازار عرضه می‌کنند.
محمدرضا نهاوندی با بیان اینکه در زمان برداشت میوه اغلب با قیمت کم محصول را از باغدار می‌خرند افزود: کشاورزان معمولاً گرفتار مشکلات مالی هستند و باید امرار معاش کنند بنابراین از روی اجبار مفت محصول خود را به دلالان می‌فروشند.
وی با اشاره به اینکه محصولات کشاورزی اساساً قیمت مشخصی مثل کالاهای دیگر ندارد تصریح کرد: امسال سیب لبنان زرد ۴ تا ۵ هزار تومان و سیب لبنان قرمز بین یک‌هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار تومان روی درخت در فصل برداشت خرید و فروش شد، البته کیفیت و ریز و درشتی محصول باعث تفاوت جزئی در قیمت می‌شود.
مدیرعامل تعاونی باغداران نهاوند متذکر شد: اگر محصول را روی زمین پیش‌خرید کنند قیمت کمتر خواهد بود به نحوی که قیمت سیب زرد ۳ هزار تومان و سیب قرمز یک‌هزار تومان فروخته شد.
وی از ایجاد شرایطی که میوه به صورت مستقیم عرضه شود سخن به میان آورد و یادآور شد: در مجموع به نظر می‌رسد باید از این بخش حمایت شود و دولت کمک مالی دهد به طور مثال سردخانه‌هایی ایجاد کند که محصول تحت نظارت خرید و فروش شود.
نظارت روی کاغذ!
یک باغدار همدانی از نبود نظارت بر روند قیمت‌گذاری و خرید و فروش میوه یاد کرد و به کنایه گفت: اگر نظارت روی کاغذ هم باشد جای امیدواری دارد اما متاسفانه مسؤولان نظارت لازم را ندارند و بازار رها شده است.
هادی یارمحمدی اضافه کرد: سال گذشته سم مورد نیاز ۲۴ هزار تومان بود در حالی که امسال به ۱۲۴ هزار تومان رسید در حالی که محصولات ما به این میزان افزایش قیمت نداشته و از قافله گرانی جا مانده است.
وی با تأکید بر اینکه مسؤولان با نظارت می‌توانند حامی کشاورزان و باغداران باشند ادامه داد: اگر دولتمردان دست کشاورزان را نگیرند کشاورز با افزایش چند برابری قیمت نهاده‌ها، سموم و کود شیمیایی فلج می‌شود.
این باغدار همدانی عنوان کرد: باغدار و مصرف‌کننده از وضعیت قیمت‌ها رضایت ندارند البته دلالان در این میان نقش آفرینی می‌کنند و نابرده رنج، صاحب گنج می‌شوند.
باز هم واسطه‌ها
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان نقش واسطه‌ها را بین باغدار و مصرف‌کننده موثر دانست و افزود: سود عمده دسترنج کشاورز نصیب واسطه‌ها می‌شود اما اینکه عامل و باعث و بانی این اتفاق چه مرجعی است جای بحث و بررسی دارد.
آقایار فراشی به فروش محصول در زمان برداشت اشاره کرد و متذکر شد: باغدار زمان برداشت، محصول را به قیمت ۳ تا ۴ هزار تومان روی درخت می‌فروشد چرا که باغداران باید هرچه سریعتر محصول را به پول تبدیل کنند تا امور زندگانی‌شان بچرخد از طرفی هم امکان نگهداری و دپو میوه را ندارند از همین رو واسطه‌ها با کمترین قیمت ممکن محصول را خریداری می‌کنند.
وی با بیان اینکه مرجعی باید زیرساخت‌های لازم برای کشاورز و باغدار را ایجاد کند خاطرنشان کرد: باغداران زیرساخت لازم برای نگهداری محصول را ندارند و واسطه‌گران هم از این شرایط بهره‌برداری می‌کنند.
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان با تأکید بر اینکه روز به روز عرصه به کشاورزان تنگ‌تر می‌شود و به سختی نان خود را درمی‌آورند بیان کرد: اگر سازوکاری توسط دولت تعریف شود که این روند تسهیل و زیرساخت فراهم شود تا حدودی مشکل رفع خواهد شد.
شاید صادرات علت گرانی باشد
یکی از بنکداران میدان تره‌بار همدان به تشریح روند خرید و فروش میوه پرداخت و عنوان کرد: اغلب زمان برداشت محصول، کشاورزان توانایی دپو و نگهداری ندارند لذا افرادی که شرایط نگهداری محصولات باغی را دارند اقدام به خرید می‌کنند.
سیدعباس وفا با بیان اینکه قیمت سیب درختی امسال بین ۳ هزار تا ۵ هزار تومان بود ادامه داد: برخی از شهرها مثل دماوند، مراغه و میانه محصول مرغوب‌تر و باکیفیت‌تری دارند و ممکن از نظر قیمتی تفاوت جزئی داشته باشند.
وی به عوامل موثره در قیمت توزیع میوه اشاره کرد و گفت: عواملی چون سبد میوه، پوشال، کاغذ گراف، کرایه حمل، ریز و درشتی میوه و هزینه نگهداری در سردخانه تاثیر بسزایی در قیمت نهایی میوه دارد و در نهایت هر کیلو سیب درختی ۱۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
این بنکدار میدان تره‌بار همدان متذکر شد: با توجه به گرانی‌ها هر کیلو میوه حدود ۵ هزار تومان هزینه جانبی دارد که واسطه‌ها متحمل هزینه‌های جانبی می‌شوند و دست آخر قیمت افزوده می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه در سال جاری پرتقال کیلویی ۳ هزار تومان روی درخت به فروش رسید اضافه کرد: اغلب باغداران ریسک دپو و نگهداری را به جان نمی‌خرند و محصول را دقیقاً در زمان برداشت به واسطه‌ها می‌فروشند.
وفا به نکته قابل توجه صادرات محصولات باغی اشاره کرد و افزود: صادرات بی‌رویه پرتقال و سیب به کشورهایی چون روسیه و کشورهای همسایه افزایش قیمت را در پی داشت در حالی که باید کارشناسان نیاز داخل را برآورد و مازاد محصول را در مبادی صادراتی عرضه کنند.
وی از برهم خوردن تعادل بین عرضه و تقاضا یاد کرد و ادامه داد: اسم صادرات که روی محصولی گذاشته شود تعادل بین عرضه و تقاضا از بین می‌رود چراکه در تمام دنیا قیمت را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند.
این بنکدار یادآور شد: تا زمانی که دولت در پروسه خرید و فروش میوه دخالت نکرده بود روال بهتری داشتیم اما متاسفانه از زمانی که دولت ورود کرد باعث افزایش قیمت شد چراکه تصمیم‌گیری‌ها اغلب کارشناسی شده صورت نمی‌گیرد.
صادرات تنظیم‌کننده قیمت در بازار داخل
معاون مدیریت توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی همدان در این باره گفت: امسال به دلیل بیماری منحوس کرونا کشورهای مجاور ماه‌ها مرزها را بسته نگه داشتند و هیچ وارداتی نداشتند و چه بسیاری از کشورها که برای واردات محدودیت‌های سختگیرانه اعمال کردند.
داریوش سرحدی با بیان اینکه با وجود مرزهای بسته برای صادرات محصولات کشاورزی دغدغه داشتیم اضافه کرد: صادرات میوه هر ساله با حجم کم و زیاد بر اساس تناژ تولیدی کشور انجام می‌شود چراکه اگر صادراتی در میان نباشد با حجم زیادی از محصولات مازاد در داخل روبرو خواهیم شد که منجر به ضرر و زیان کشاورز و باغدار می‌شود.
وی به صادرات محصولات کشاورزی به عنوان بخشی از صادرات غیرنفتی کشور اشاره کرد و متذکر شد: دامن زدن به افزایش قیمت در بازار مصرف و اینکه موضوع را تماما متوجه صادرات کنیم اصلا صحیح نیست، برخی از افراد سودجو در بازار میوه و تره‌بار عملکرد خودشان را با صادرات محصولات کشاورزی توجیه می‌کند.
معاون مدیریت توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی همدان خاطرنشان کرد: صادرات تنظیم‌کننده قیمت در بازار داخل است بنابراین اگر صادرات میوه باعث گرانی در بازار بود حتماً کارگروه تنظیم بازار کشور محدودیت صادرات را در دستور کار قرار می‌داد.
وی ادامه داد: به منظور تنظیم بازار داخل، جلوگیری از ضرر و زیان تولیدکننده و جلوگیری از پرداخت هزینه اضافی توسط مصرف‌کننده در برخی از مقاطع صادرات برخی از اقلام محدود و یا آزاد شده است.
سرحدی صادرات را یکی از منابع درآمد ارزی کشور دانست و بیان کرد: اگر صادرات از دلایل گرانی میوه محسوب می‌شد حتماً کارگروه تنظیم بازار کشور تدبیری اندیشیده و صادرات میوه را محدود می‌کرد.
وی در پایان یادآور شد: فاصله قیمتی که بین قیمت محصول باغدار تا عرضه به مصرف‌کننده وجود دارد متوجه صادرات نیست چراکه محصولات صادراتی روی زمین باغدار با قیمت بالاتری خرید و فروش می‌شود.
منبع: فارس
